İsmetİnönü başkanlığındaki bir heyet tarafından yürütülen görüşmeler, arada birkaçkere kesintiye uğramakla birlikte yaklaşık 9 ay sürmüş, Türkiye Heyeti,hedefleri büyük ölçüde gerçekleşmiştir. Misak-ı Milli sınırları Fransızlarlayapılan Ankara Antlaşmasında olduğu şekliyle belirlenmiş, Ege Adaları ve Trakyasınırı çözümlenmiştir. Lozan Antlaşması tarafların kendi ülkelerindekiMeclislerinde kabul edilmesi gerektiği için 6 Ağustos 1924 tarihinde resmenyürürlüğe girmiştir.
LozanBarış Antlaşması ne yazık ki ülkemizde zaman zaman tartışma konusu halinegetirilmekte, tarihi gerçeklerle bağdaşmayan bir takım gerekçelerledeğersizleştirilmeye çalışılmaktadır. Oysa her olay gerçekleştiği dönem içindeve o dönemdeki koşullar göz önüne alınarak değerlendirilmelidir. Türkiye odönemde, Balkan Savaşları ile başlayan, 1. Dünya Savaşı ile süren ve KurtuluşSavaşı ile biten uzun bir dönem yaşamıştır. Osmanlı Devleti yıkılmış, Anadoluişgal edilmiştir. Türk halkı yorgundur. İşte o koşullar sonucu kazanılanKurtuluş Savaşı sonucunda Avrupa Devletleri artık Türkiye’yi ve TBMM Hükümetinigörmezden gelmenin mümkün olmadığını anlamış ve bizzat kendileri Türkiye’yiLozan’a davet etmişlerdir.
Buhususlar göz önüne alındığında, Lozan Barış Antlaşmasının ne kadar değerli veönemli olduğu anlaşılacaktır. Önemli olan Lozan Barış Antlaşmasını tartışmakonusu yapmak değil, orada kazanılan hakları sonuna kadar koruyabilmek vetartışmaya bile açmamaktır. Ancak Ege Denizindeki bazı adaların komşumuzYunanistan tarafından Türkiye’yekarşı bir gözdağı vermek amacıyla işgal edilmelerine ve silahlandırılmasına gözyummak Türkiye’nin çıkarlarına uygun değildir.
Budüşünceler ışığında Lozan Barış Antlaşmasının 98. yıl dönümünü kutluyor,Atatürk ve silah arkadaşlarının huzurunda saygıyla eğiliyorum.
TürkiyeCumhuriyeti ilelebet payidar kalacaktır.
PROF. DR. YILMAZBÜYÜKERŞEN
ESKİŞEHİRBÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI